Bir insan, istediği şekilde sınırsız davranışlarda bulunamaz. Çünkü, onun sınırsız davranışı başka insanların sınırsız davranışları içine uzanır. O zaman da çatışma çıkar, kavga olur, toplum düzeni bozulup gider.
Bu durumu önlemek için insanlığın ilk tarihinden bu yana kanunlar çıkarılmış, gerek tek tanrılı dinler olsun, gerek çok tanrılı dinler olsun ilke ve kurallar koymuşlardır.
Dinimiz İslam, yasak olan, yapılmaması gereken davranışları Kitabımız Kur’an’da yeri ve zamanı gelince bildirmiştir. Genel olarak davranışlarımızın nasıl olması gerektiğinin ana çerçevesi şu iki ayetle çizilmiştir.
Haksız yere dininizde aşırılığa gitmeyin. Maide 77
Biz sizi orta yolu izleyen bir ümmet kıldık.bakara 143
Sınır tanımayan davranışlar yasaklanmıştır. Her davranışın olması gerektiği gibi yapılması karara bağlanmıştır. Allah, inananlarını orta yolu izleyen bir ümmet olarak yaratmıştır.
Kur’an, ana hatları ile nasıl yaşamamız gerektiğini bildirmiştir. Bildirdikleri arasında yasak olanları saymış, diğerlerini serbest bırakmıştır.
Kur’an, neyi adını vererek yasaklamışsa o, iman eden kulları için yeterlidir. Hiç kimse buna ekleme yapamaz, bundan da çıkarmada bulunamaz.
Bu şu demek olur, insanlar helali haram, haramı helal ederler ki, bu kural Kur’an ayeti ile kesin olarak yasaklamıştır.
Dillerinizin uydurduğu yalana dayanarak «Bu helâldir, şu da haramdır» demeyin, Nahl 116
Neden bu haleldir şu haramdır demeyeceğiz, cevabı ayetin devamında.
Çünkü Allah’a karşı yalan uydurmuş oluyorsunuz. Nahl 116
Allah’a karşı yalan uyduranların sonlarının ne olduğu da yine belirtilmiştir.
Kuşkusuz Allah’a karşı yalan uyduranlar kurtuluşa eremezler. Nahl 116
O halde mümin, helal ve haram konusunda çok dikkatli olmalı, bilmiyorsa susmalı, sonra da gidip bunun doğrusunu öğrenmelidir.
Kur’an, yasak olan davranışları saymıştır. Bu davranışlar nelermiş, şimdi onlara bakalım.
De ki onlara: “Hadi gelin, Rabbinizin size neleri haram kıldığını yüzünüze karşı okuyayım:
Hiçbir şeyi O´na ortak koşmayın. (Ayrıca bakınız İsra suresi ayet 22)
Ana-babaya çok iyi davranın. . (Ayrıca bakınız İsra suresi ayet 23)
Yoksulluk endişesiyle çocuklarınızı öldürmeyin; biz sizi de onları da rızıklandırırız. . (Ayrıca bakınız İsra suresi ayet 31)
Kötülüklerin görünenine de gizli kalanına da yaklaşmayın.
Allah´ın saygın ve aziz kıldığı cana, bir hakkı savunmak dışında kıymayın. . (Ayrıca bakınız İsra suresi ayet 33)
Allah bizlere bunları yasakladı. Niçin? Ayetin devamında bakınız ne diyor Allah:
Allah size bunları önerdi ki, DÜŞÜNESİNİZ..Enam 151
Devam ediyor yasaklar bir sonraki ayette:
“Yetimin malına yaklaşmayın! Ancak rüştüne erişinceye kadar en güzel yolla ilgilenme hali müstesna. . (Ayrıca bakınız İsra suresi ayet 34)
Ölçme ve tartmayı tam bir dürüstlükle yerine getirin. Hiç kimseye yaratılış kapasitesinin üstünde yükümlülük getirmiyoruz. . (Ayrıca bakınız İsra suresi ayet 35)
Konuştuğunuz zaman, yakınlarınız/aleyhine de olsa, adaleti gözetin.
Allah´a verdiğiniz söze sadık kalın.
Düşünüp öğüt alasınız diye O size bunları önerdi. Enam 152
Allah’ın yasakladığı davranışlarımız elbette bu kadar değil. Şimdi isra suresinin 22-38. Ayetlerine bakalım.
Bir de akrabaya, yoksula, yolcuya hakkını ver. Gereksiz yere de saçıp savurma. İsra 26
Eli sıkı olma; büsbütün eli açık da olma. Sonra kınanır, (kaybettiklerinin) hasretini çeker durursun. isra 29
Zinaya yaklaşmayın. Zira o, bir hayâsızlıktır ve çok kötü bir yoldur. İsra 32
Bir de hiç bilmedigin bir seyin ardina düsme! Çünkü kulak, göz, gönül, bunlarin her biri yaptiklarindan sorumludurlar. İsra 36
Yeryüzünde kibir ve azametle yürüme! Çünkü sen asla yeri yaramazsin ve boyca da daglara erisemezsin. İsra 37
Kötü olan bütün bu yasaklar, Rabbinizin sevmedigi seylerdir. İsra 38
Yasaklanmış davranışların bazıları da Hucurat Suresi 11 ve 12. Ayetlerinde yer alır. Şimdi onlara bakalım.
“Kimse kimse ile alay etmesin.
İnsan kendi kendini ayıplamasın.
İnsan insanı kötü lakapla çağırmasın
Kimse kesin bilgi olmadan konuşmasın, zandan kaçınsın.
Birbirinizin kusurlarını araştırmayın.
Dedi kodu etmeyiniz.”( Hucurat 11-12)
Bu hükümler Allah’ın yasaklarıdır. Allah bunları yapmayın diyor, günah sayıyor.
Bu ayetleri düşünmeden okur geçerseniz, size hiçbir yararı olmaz. Allah’ın her sözü derin derin düşünmeyi gerektirir. Bu yasak davranışları okuduğunuzda en azından bunlar bende var mı yok mu demeniz lazım. Eğer bunu demiyorsanız, siz bu yasakları düşünmediniz demektir.
Kur’an’da düşünmekle ve aklı kullanmakla ilgili yüzlerce ayet vardır. Böyle olmasının nedeni Kur’an’ın düşünmeye ve aklı kullanmaya verdiği önemden dolayıdır.
Allah, bir şeyi istiyorsa, o insan için ve toplumlar için yararlı olduğu için istiyor. Düşünüldüğünde bunların yapılması hem insan için hem de toplum için çok yararlı yasaklardır.
Şimdi bir de bu hükümlerin yasaklanmamış haline bakalım. Belki biraz düşünmenizi sağlayacaktır.
Allah’ı tanımayın,bilmeyin, ortak koşun.(haşa)
Anaya babaya kızın bağırın çağırın.
İstemediğiniz çocuğunuz mu oldu, öldürün.
Kötülükleri açık ve gizli demeden yapın.
Canınız isteyince gidin birilerini öldürün.
Kafanıza göre yetim malını yeyin.
Ölçüde ve tartıda hilelerin en büyüğünü yapın.
Şahitliği sakın ola ki doğru yapmayın.
Verdiğiniz sözü tutmayın. Bu Allah bile olsa.
Akrabaya, yoksula, yolcuya hakkını vermeyin
Ya çok cimri, ya da çok eli açık olun.
Canınız istediği zaman zina yapın.
Bilmediğin şeyin arkasından koşun.
Gurur ve kibirde sınır tanımayın.
Bu hükümleri hiç düşünmeyin. Arzu ve isteklerinize göre hareket edin.
Nasıl, okurken bile irkildiniz mi? Bu davranışlar Allah için kötü davranışlardır, Allah bu davranışları da, yapanı da sevmiyor. İsra 38
Bunlardan bir veya bir kaçını yapan insan vardır çevrenizde, ailenizde. Hepiniz bu insanlara kızıyorsunuz. Belki küfür ediyorsunuz. Onlardan uzak durmaya çalışıyorsunuz.
Bunlar insanın yaratılış kanunlarına aykırı şeylerdir. Yapıldığı zaman hem yapan, hem de yapılan insan bunlardan zarar görür.
Allah’ın yasakladığı hiç birşeyin zararı yoktur. Kur’an, faydalı olan şeylerin yapılmasını, zararlı olan şeylerin de yapılmamasını hükme bağlamıştır. Kur’an’da yararlı olduğu halde yasaklanan, zararlı olduğu halde emredilen hiçbir şey yoktur.
Zaten İslamda insana fayda veren şeyler helal, zarar veren şeyler de haram kabul edilmiştir.
Bu hataları bu yasak davranışları yapanlar Hucurat suresi 12. Ayete göre tevbe etmelidir.
Bu yasakları yerine getirerek yaşayanlar ahlaklı ve güvenilir insanlardır. Bunlar, toplum tarafından ve çevrelerindeki insanlar tarafından sevilirler. Sonra, bu yasakları yerine getirmenin ve hayata uygulamanın hiçbir zorluğu da yoktur.
Allah, size dinde kolaylık ister, zorluk istemez. Bakara 185
Yasak olan davranışları bilmeden, yasakları çiğnemekten kurtulamazsınız. Yasak olan davranışları yapmak günah, yapmamak ise elbette sevaptır.
Allah’ın yasakladığı davranışları yapmadığımız zaman çevremizde sevilen ve güvenilen insanlar oluruz.
Yasak davranışları bilip yapmamak yetmez, bunları çevremizdeki insanlara da anlatmamız, onların da güzel davranışlara yönelmelerini sağlamamız gerekir.
Siz, aklınızı kullanmıyor musunuz? Enbiya 10
Saygılarımla…
Necmi AKGÜL